تنظیم فرمان چیست

فارغ از اینکه ماشین شما چیست، بنز است، یا ماشین لاماری یا پراید یا بهترین ماشین بعد از پراید، در هر صورت فرمان وسیله‌ی کنترل چرخ‌های ماشین و در نتیجه کنترل حرکت ماشین است و عملکرد درست فرمان قبل از هرچیز به تنظیم فرمان (میزان فرمان) مربوط می‌شود.

آشنایی با تنظیم فرمان

به‌صورت خیلی ساده محور چرخ‌های جلو که محل قرارگرفتن فرمان خودرو و همچنین درگیر کننده فرمان و چرخ‌های جلو است را تنظیم فرمان می‌گوییم و فاصله داخلی قسمت‌های جلو و عقب چرخ‌های جلو خودرو را شامل می‌شود.

چرا تنظیم فرمان مهم است؟

همان‌طور که اشاره شد، عملکرد درست فرمان و فرمان‌پذیری ماشین تا حد زیادی به تنظیم فرمان بستگی دارد. اگر تنظیم فرمان درست نباشد، ممکن است خودرو در سرعت بالا واژگون شود و در سرعت بسیار پایین نیز، به‌خصوص سیستم فرمان شما هیدرولیک نباشد، دچار سفت‌شدن فرمان خواهید شد.

چه موقع فرمان خودروی ما تنظیم است؟

میزان بودن فرمان به معنای یکسان بودن اندازه دهانه جلو و عقب چرخ‌های جلو است، به این معنا که هنگام حرکت خودرو، چرخ‌های چپ و راست جلوی خودرو، دقیقاً در یک خط موازی باشند و تحت هیچ شرایطی به هم نزدیک یا از هم دور نشوند.

چه موقع نیاز به تنظیم فرمان داریم؟

به طور معمول، بهتر است هر یک سال یک‌بار خودروی خود را برای تنظیم فرمان به تعمیرگاه ببرید. اما گاهی شرایطی پیش می‌آید که نیاز پیدا می‌کنید در فاصله‌های زمانی کوتاه‌تری سراغ تنظیم فرمان بروید. برای مثال بعد رانندگی در جادهٔ خاکی یا جاده‌ای ناهموار، یا افتادن در چاله یا جدول و یا هر اتفاق دیگری که احتمال می‌دهید ممکن است تنظیم فرمان خودروی شما را به‌هم‌ریخته باشد. اما برای تشخیص دقیق‌تر، می‌توانید به غربیلک فرمان توجه کنید. کوچک‌ترین تغییر در وضعیت غربیلک به معنای به‌هم‌خوردن تنظیم فرمان است. درصورتی‌که غربیلک فرمان شما کاملاً تراز باشد و بعد از یک تصادف یا رانندگی در جاده خاکی، اندک به سمت چپ یا راست متمایل شود، یا برعکس، بعد از تنظیم فرمان غربیلک فرمان اندکی به یک سمت متمایل باشد؛ اما بعد از یک حادثه کاملاً تراز شود، در هر دو مورد تغییر در وضعیت غربیلک فرمان، نشانه‌ای است از این که خودروی شما نیاز به تنظیم مجدد فرمان دارد.

از دیگر نشانه‌های نیاز به تنظیم فرمان، کشیدن فرمان یا گیج بودن آن است که به شرایطی گفته می‌شود که شما فرمان را کمی به یک سمت می‌چرخانید و بعد از ثابت نگه‌داشتن فرمان، همچنان تمایل به چرخش به همان سمت را داشته باشد. در موارد گفته شده حتماً ماشین خود را به تعمیرگاه یا مراکز معاینه فنی ببرید.

انواع زوایای چرخ و ارتباط آن با تنظیم فرمان

برای شناخت بهتر تنظیم فرمان و مشکلات ناشی از تنظیم نبودن آن لازم است با انواع زاویه در چرخ خودرو آشنا شویم. باید بدانیم که زاویه‌ها تعیین می‌کنند که خودرو به چه سمتی حرکت کنند و هنگام حرکت فرمان به یک سمت خاص، این زاویه‌ها با محاسبات بسیار دقیق به خودرو توان جابه‌جاشدن می‌دهند. زوایایی که نشان‌دهندهٔ موقعیت چرخ هستند سه زاویهٔ کمبر، کستر و تئو هستند. این سه زاویه و حالت‌های مختلف آن را می‌توانید در تصویر زیر به طور کامل مشاهده کنید و در ادامه نیز با هر کدام بیشتر آشنا خواهیم شد.

زاویهٔ کمبر

زاویهٔ کمبر، زاویه‌ای است که با درنظرگرفتن دید از جلو به خودرو؛ حاصل از امتداد خط عمود بر سطح جاده و امتداد تایر مشاهده می‌شود. شاید به نظر کمی پیچیده بیاید؛ اما اصلاً این‌طور نیست، خیلی ساده می‌شود گفت درصورتی‌که تایرها کاملاً عمود بر روی سطح جاده باشند، زاویه کمبری وجود ندارد یا با زاویهٔ کمبر صفر مواجه هستیم. هنگامی که قسمت بالای تایر به سمت خارج خودرو منحرف شده باشد زاویهٔ کمبر مثبت خواهد بود و وقتی که قسمت بالای تایر به سمت داخل خودرو متمایل باشد زاویه کمبر منفی است. توجه کنید که برای تشخیص موارد ذکر شده باید از جلوی خودرو به تایرها نگاه کنیم. ‎

زاویهٔ کمبر مثبت در هنگام نیاز به گذاشتن بار روی خودرو استفاده می‌شود، در این صورت زمانی که خودرو دارای بار کامل است زاویهٔ کمبر صفر می‌شود. زاویه کمبر منفی باعث بالارفتن کنترل ماشین در پیچ‌ها می‌شود و به همین دلیل و همچنین به خاطر داشتن جلوهٔ زیباتر، بیشتر مورداستفاده خودروهای اسپرت قرار می‌گیرد.

زاویهٔ کستر

زاویه‌ای است که امتداد محور فرمان با محور عمودی تایر می‌سازد. زمانی که امتداد محور فرمان در قسمت بالایی تایر به سمت عقب خودرو منحرف باشد؛ کستر مثبت اتفاق افتاده است و وقتی که امتداد محور فرمان در قسمت بالایی تایر به سمت جلو خودرو منحرف باشد کستر منفی اتفاق افتاده و درصورتی‌که منطبق بر خط قائم باشد زاویهٔ کستر صفر است.

در چرخ‌های جلو از کستر مثبت به‌اندازه حداکثر ۱۴ درجه استفاده می‌شود که کمک می‌کند گیجی فرمان به حداقل برسد و باعث پایداری بهتر و تسهیل برگشت پذیری فرمان می‌شود.

زاویه تو

برای تشخیص زاویهٔ تو باید از نمای بالا به خودرو نگاه کنیم. درصورتی‌که قسمت جلویی تایرها به سمت داخل خودرو متمایل شوند این حالت را Toe in یا همگرایی می‌گویند و اگر جلوی تایرها سمت خارج خودرو منحرف شوند،Toe out یا واگرایی اتفاق افتاده است.

مزایای تنظیم بودن میزان فرمان

همان‌طور که گفته شد این زاویه‌ها هستند که به خودروی در حال حرکت جهت می‌دهند، بنابراین هر نقصی دراین‌خصوص باعث واردشدن فشار کاغذ به لاستیک و در نتیجه ساییدگی آن و انحراف به یک سمت خاص می‌شود، اتفاقی که ممکن است باعث یک تصادف خطرناک و آسیب رسیدن به سرنشینان خودرو شود، برای جلوگیری از چنین اتفاقی باید از تنظیم فرمان خودروی خود مطمئن شوید، علاوه بر این تنظیم فرمان باعث افزایش طول عمر لاستیک‌ها و سلامت خودرو و کنترل بیشتر در پیچ‌ها می‎شود.